Οι 10 σπουδαιότεροι αυτοκράτορες του Βυζαντίου

 Ε.Ι.Π.Α.Σ.

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε κακούς, καλούς και σπουδαίους ηγέτες, πάμε να δούμε κάποιους από τους καλύτερους

Ηιστορία του Βυζαντίου δεν είναι απλώς κεφάλαια σε ένα παλιό βιβλίο· είναι η κληρονομιά μας, οι ρίζες μας, η απόδειξη ότι ένας λαός μπορεί να αντέξει σε θύελλες αιώνων. Σήμερα θα δούμε δέκα αυτοκράτορες που, με τη διορατικότητα, τη γενναιότητα και μερικές φορές την αδυσώπητη αποφασιστικότητά τους, κράτησαν την αυτοκρατορία ζωντανή. Γιατί χωρίς αυτούς, ο ελληνικός

και ο ρωμαϊκός κόσμος θα είχαν σβήσει πολύ νωρίτερα. Είστε έτοιμοι να ταξιδέψουμε μαζί στην ένδοξη πορεία τους; 

10. Κωνσταντίνος Ε’ (741 – 775) 

Στη δέκατη θέση συναντάμε τον Κωνσταντίνο Ε’ της Ισαυρικής δυναστείας, έναν αυτοκράτορα που δεν πέρασε απαρατήρητος. Στρατιωτικά, κατάφερε να ξαναπάρει την Κύπρο, και αυτή η κίνηση δεν ήταν τυχαία· έδωσε ανάσα και σταθερότητα στην αυτοκρατορία. Παράλληλα, με την εγκατάσταση Χριστιανών στη Θράκη, έφερε μια σχετική ηρεμία σε μια περιοχή που συχνά ήταν ταραγμένη. Και δεν έμεινε μόνο στην ά παλιών οχυρώσεων μυνα· τόλμησε επιδρομές εναντίον του Αραβικού Χαλιφάτου, ενώ με την κατεδάφιση  έδειξε στρατηγικό μυαλό. Από την άλλη, οι έντονες θρησκευτικές του απόψεις τον έκαναν αμφιλεγόμενη μορφή. Τι μένει τελικά; Ένας ηγεμόνας σκληρός αλλά ικανός, που σίγουρα άξιζε μια θέση στη δεκάδα. 

9. Ηράκλειος (610 – 641) 

Ο Ηράκλειος είναι μια από τις πιο συναρπαστικές φιγούρες της βυζαντινής ιστορίας. Ανέβηκε στον θρόνο ρίχνοντας τον τύραννο Φωκά, αλλά βρήκε την αυτοκρατορία σε χάος. Οι Πέρσες είχαν καταλάβει Συρία, Μεσοποταμία, ακόμα και την Αίγυπτο· η κατάσταση φαινόταν απελπιστική. Για λίγο σκέφτηκε να παραδοθεί! Όμως, το 622 αποφάσισε να ρισκάρει τα πάντα. Και τι έγινε; Μέσα σε λίγα χρόνια σάρωσε τους Πέρσες, έφτασε μέχρι το παλάτι του ίδιου του Χοσρόη και γύρισε θριαμβευτής στα Ιεροσόλυμα με τον Τίμιο Σταυρό. Δυστυχώς, η χαρά δεν κράτησε· οι Άραβες κατέφθασαν σαν καταιγίδα και πήραν τεράστιες εκτάσεις. Κι όμως, ποιος άλλος θα είχε καταφέρει τέτοια επιστροφή από το μηδέν; 

8. Ιωάννης Α’ Τσιμισκής (969 – 976) 

Περνάμε τωρα στον Ιωάννη Τσιμισκή που  είναι μάλλον από τους πιο υποτιμημένους αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Δεν μπήκε στον θρόνο με τον πιο «καθαρό» τρόπο – με συνωμοσία και δολοφονία του Νικηφόρου Φωκά – αλλά όταν ανέλαβε, έδειξε αμέσως ότι μπορούσε να σταθεί στο ύψος. Στρατιωτικά, ήταν πραγματικός μάστορας. Στα Βαλκάνια σταμάτησε τις επιθέσεις των Ρως, ενώ στην Ανατολή προχώρησε σε εντυπωσιακές κατακτήσεις: Δαμασκός, Βηρυτός, Σιδώνα, μέχρι και την Τρίπολη έπεσαν στα χέρια του. Το μόνο που δεν μπόρεσε να πάρει ήταν τα Ιεροσόλυμα. Πέθανε ξαφνικά, μόλις στα 51 του, αφήνοντας έργο μισό. Κι αν είχε ζήσει λίγο παραπάνω; Ποιος ξέρει πού θα είχε φτάσει το Βυζάντιο… 

7. Ζήνων (476 – 491) 

Ο Ζήνων ανέλαβε την εξουσία σε μια στιγμή-ορόσημο: την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Φανταστείτε λοιπόν το βάρος στις πλάτες του! Όμως, τα πράγματα δεν ήταν εύκολα. Ήταν Ισαυριανός, δηλαδή από τη σημερινή Τουρκία, κι αυτό τον έκανε να φαίνεται «ξένος» στα μάτια πολλών. Εχθροί από παντού, ακόμα κι ο ίδιος του ο αδερφός ξεσηκώθηκε εναντίον του. Κι όμως, ο Ζήνων έδειξε εξαιρετικό μυαλό στη διπλωματία. Αντί να συγκρουστεί μέχρι τέλους με τους Γότθους, πέτυχε μια συμφωνία: τους κατεύθυνε προς την Ιταλία, δίνοντάς τους γη και εξουσία εκεί. Έξυπνη κίνηση, έτσι; Έτσι η Ανατολή γλίτωσε έναν μεγάλο πονοκέφαλο και κέρδισε τη σταθερότητα που χρειαζόταν. 

6. Αναστάσιος (491 – 518) 

Μετά τον Ζήνωνα, τον θρόνο ανέλαβε ο Αναστάσιος – στα 61 του χρόνια παρακαλώ! Κι όμως, αντί για αδύναμος γέροντας, αποδείχτηκε διοικητικός μάγος. Στην αρχή είχε να αντιμετωπίσει εξεγέρσεις, αλλά τις έλυσε με αποφασιστικότητα. Το μεγάλο του χαρτί όμως ήταν η οικονομία. Εισήγαγε νέο νόμισμα, άλλαξε το φορολογικό σύστημα και ξαλάφρωσε την αυτοκρατορία από τη διαφθορά. Αποτέλεσμα; Τα ταμεία γέμισαν, οι στρατιώτες πληρώνονταν σε μετρητά και μπορούσαν να αγοράζουν εξοπλισμό μόνοι τους – κάτι που εκτίμησαν ιδιαίτερα. Με τέτοια δύναμη, ο Αναστάσιος κράτησε τους Πέρσες σε απόσταση και άφησε πίσω του μια γερή, πλούσια αυτοκρατορία. Ένας αυτοκράτορας χωρίς φανφάρες, αλλά με έργο που κράτησε. 

5. Βασίλειος Β’ (976 – 1025) 

Κι εδώ στο νούμερο 5 για σήμερα μπαίνουμε σε μια πραγματικά θρυλική μορφή: τον Βασίλειο Β’, τον μακροβιότερο αυτοκράτορα του Βυζαντίου. Έμεινε στην ιστορία ως «Βουλγαροκτόνος» – και όχι τυχαία. Επί είκοσι χρόνια πολέμησε τους Βούλγαρους, ώσπου κατέκτησε τη χώρα τους. Μάλιστα, υπάρχει η ιστορία – ίσως και μύθος – ότι τύφλωσε 15.000 αιχμαλώτους, αφήνοντας έναν σε κάθε εκατό για οδηγό. Σκληρό; Ναι. Αποτελεσματικό; Σίγουρα. Με τις νίκες του έφτασε τα σύνορα ως τον Δούναβη, κάτι που είχε να γίνει αιώνες. Και δεν έμεινε μόνο εκεί· επεκτάθηκε και στον Καύκασο, εξασφαλίζοντας θωράκιση για την Ανατολή. Το μόνο του λάθος; Δεν άφησε διάδοχο, κι έτσι μετά τον θάνατό του η αυτοκρατορία μπήκε σε νέες περιπέτειες. 

4. Μανουήλ Α’ Κομνηνός (1143 – 1180) 

Ο Μανουήλ Κομνηνός ήταν μια περίπλοκη φυσιογνωμία· όχι αυτοκράτορας αχτύπητος, αλλά ένας ηγέτης που έπρεπε να παίξει διπλωματικό σκάκι σε έναν κόσμο γεμάτο σταυροφόρους, Λατίνους, Νορμανδούς και Σελτζούκους. Του καταλογίζουν λάθη, όπως την αποτυχημένη εκστρατεία στην Αίγυπτο ή τη σύγκρουση με τους Βενετούς, που του κόστισε ακριβά. Όμως, δεν ήταν μόνο αυτά. Ο Μανουήλ είχε το βλέμμα στραμμένο στη Δύση, χτίζοντας συμμαχίες με Γερμανούς και Ούγγρους για να κρατήσει τους Νορμανδούς μακριά. Ήξερε να προσαρμόζεται, και αυτό είναι σπάνιο χάρισμα. Η κληρονομιά του είναι διπλή: από τη μία συμβολίζει την αρχή της παρακμής, αλλά από την άλλη ίσως ήταν εκείνος που καθυστέρησε την πτώση. 

3. Ιωάννης Γ’ Δούκας Βατάτζης (1221 – 1254) 

Και τώρα πάμε σε έναν αυτοκράτορα που, αν και δεν τον ξέρουν πολλοί, αξίζει πολλά μπράβο: τον Ιωάννη Γ’ Βατάτζη. Κυβέρνησε στη Νίκαια, όταν η Πόλη ήταν ακόμα στα χέρια των Λατίνων. Θα περίμενε κανείς να παρακμάσει η αυτοκρατορία· κι όμως, εκείνος την έκανε να ανθίσει! Με νίκες όπως στη μάχη του Ποιμανήνου, με ναυτικές επιτυχίες και με στρατηγικές συμμαχίες, σιγά σιγά άρχισε να ξαναχτίζει το Βυζάντιο. Και δεν ήταν μόνο τα όπλα· είχε και εξαιρετική οικονομική πολιτική, περιορίζοντας την εξάρτηση από τους Βενετούς και δυναμώνοντας την αγορά. Χάρη σε αυτόν, δημιουργήθηκε το υπόβαθρο για την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Ένας πραγματικός σωτήρας σε δύσκολους καιρούς! 

2. Αλέξιος Α’ Κομνηνός (1081 – 1118) 

Όταν ανέβηκε στον θρόνο ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός, το Βυζάντιο έμοιαζε έτοιμο να καταρρεύσει. Είχε χάσει την Ανατολία – την καρδιά της αυτοκρατορίας – και βρισκόταν υπό συνεχή απειλή. Τι να κάνει; Έστρεψε το βλέμμα του στη Δύση. Έτσι ξεκίνησε η Πρώτη Σταυροφορία. Κι όμως, σε αντίθεση με τις επόμενες, αυτήν την χειρίστηκε με απίστευτη μαεστρία: έβαλε τους σταυροφόρους να δώσουν όρκους πίστης και τους οδήγησε με τέτοιο τρόπο ώστε να ξανακερδίσει πόλεις όπως η Νίκαια. Παράλληλα, εφηύρε ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης, βασισμένο στις προσωπικές σχέσεις με τον αυτοκράτορα, κρατώντας την Κωνσταντινούπολη ενωμένη. Δεν ήταν τέλειο, αλλά εκείνη τη στιγμή ήταν σωτήριο. Χωρίς αυτόν, ποιος ξέρει αν θα υπήρχε καν «τελευταία χρυσή εποχή» για το Βυζάντιο. 

1. Λέων Γ’ (717 – 741) 

Και φτάνουμε στον κορυφαίο της λίστας μας για σήμερα : τον Λέοντα Γ’, τον σωτήρα του Βυζαντίου. Ανέβηκε στην εξουσία με έξυπνες κινήσεις, αλλά το πραγματικό του τεστ ήρθε αμέσως: η μεγάλη αραβική πολιορκία της Κωνσταντινούπολης το 717. Μιλάμε για μια μάχη-σταυροδρόμι της ιστορίας! Ο Λέων είχε φροντίσει να γεμίσει τις αποθήκες, να ενισχύσει τα τείχη και να ετοιμάσει το μυστικό όπλο των Βυζαντινών, το υγρό πυρ. Οι Άραβες αποκλείστηκαν μήνες, πάγωσαν τον χειμώνα, και στο τέλος, με τη βοήθεια και των Βουλγάρων, έφυγαν συντετριμμένοι. Αν είχαν νικήσει; Η Ευρώπη σήμερα ίσως να ήταν εντελώς διαφορετική. Ο Λέων δεν έσωσε μόνο την Πόλη· έσωσε έναν ολόκληρο κόσμο. 

Και κάπως έτσι, από τον Λέοντα Γ’ μέχρι τον Αλέξιο Κομνηνό και τους υπόλοιπους, βλέπουμε καθαρά: το Βυζάντιο δεν ήταν απλώς ένα κράτος, ήταν ένα θαύμα αντοχής. Μια αυτοκρατορία που αντιστάθηκε σε αμέτρητους εχθρούς, κράτησε την πίστη, τη γλώσσα και τον πολιτισμό μας ζωντανά. Ας μην ξεχνάμε ποτέ ότι η ιστορία τους είναι και δική μας ιστορία. Είναι η σπίθα που θυμίζει ότι, όταν χρειαστεί, οι Έλληνες μπορούμε να σηκωθούμε ξανά και να σταθούμε όρθιοι. 

 https://www.pentapostagma.gr/politis