ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ –Ο ΘΕΟΠΤΗΣ--

 Ε.Ι.Π.

 

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ήταν δεινός θεολόγος και διαπρεπέστατος ρήτορας και φιλόσοφος. Δεν γνωρίζουμε το χρόνο και τον τόπο της γέννησής του. (Ο Σ. Ευστρατιάδης όμως, στο αγιολόγιο του, αναφέρει ότι ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε το 1296 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, από τον Κωνσταντίνο τον Συγκλητικό και την

ευσεβέστατη Καλλονή). Ξέρουμε όμως, ότι κατά το πρώτο μισό του 14ου αιώνα μ.Χ. ήταν στην αυτοκρατορική αυλή της Κωνσταντινούπολης, απ' όπου και αποσύρθηκε στο Άγιο Όρος χάρη ησυχότερης ζωής, και αφιερώθηκε στην ηθική του τελειοποίηση και σε διάφορες μελέτες.

 Οι δυτικοί, Βαρλαάμ, Ακίνδυνος και λοιποί πολέμιοι του Αγίου Γρηγορίου έλεγαν ότι η θεία Χάρις είναι κτιστή, οπότε μένει ο άνθρωπος και ο κόσμος αμέτοχος στην θεία ζωή και χάρι.

Το 1335 μ.Χ. με τους δύο αποδεικτικούς λόγους του «Περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος», ήλθε σε σύγκρουση με τον Βαρλαάμ τον Καλαβρό, --- και τον Ακινάτη--ο οποίος δίδασκε πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει το Θεό, κι ακόμα περισσότερο δεν μπορεί να ενωθεί μαζί Του. Κατά τα λεγόμενα του Βαρλαάμ, ο Θεός είναι «κλειστός στον εαυτό του» και δεν μπορεί να ενωθεί με τους ανθρώπους. Επομένως, οι «ησυχαστές», οι μοναχοί δηλαδή εκείνοι που έλεγαν ότι μπορεί ο άνθρωπος, αν έχει καθαρή καρδιά και αν συγκεντρωθεί στην «καρδιακή προσευχή» (το «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Θεού, ελέησόν με»), να ενωθεί με το Θεό και να φωτισθεί και να δει το Άκτιστο φως, ασχέτως της μόρφωσής του, δεν ήταν Ορθόδοξοι αλλά «μεσσαλιανιστές» και «ομφαλόψυχοι». Μετά από αυτές τις τοποθετήσεις του Βαρλαάμ, ο Παλαμάς εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη από όπου και άρχισε τον αγώνα «υπέρ των Ιερώς ησυχαζόντων», δηλ. αυτών που ασκούσαν τον ησυχασμό, συγγράφοντας μάλιστα και τους ομώνυμους λόγους του. Το ζητούμενο της πάλης αυτής ήταν κυρίως το μεθεκτικόν ή αμέθεκτον της θείας ουσίας. Ο Γρηγόριος, οπλισμένος με μεγάλη πολυμάθεια και ισχυρή κριτική για θέματα αγίων Γραφών, διέκρινε μεταξύ θείας ουσίας αμεθέκτου και θείας ενεργείας μεθεκτής. Και αυτό το στήριξε σύμφωνα με το πνεύμα των Πατέρων και η Εκκλησία επικύρωσε την ερμηνεία του με τέσσερις Συνόδους. Στην τελευταία, που έγινε στην Κωνσταντινούπολη το 1351 μ.Χ., ήταν και ο ίδιος ο Παλαμάς. Αλλά ο Γρηγόριος έγραψε πολλά και διάφορα θεολογικά έργα, περίπου 60.

Αργότερα ο Πατριάρχης Ισίδωρος, τον εξέλεξε αρχικά επίσκοπο Θεσσαλονίκης. Λόγω όμως των τότε ζητημάτων, αποχώρησε πρόσκαιρα στη Λήμνο. Αλλά κατόπιν ανέλαβε τα καθήκοντα του. Πέθανε το 1360 μ.Χ. και τιμήθηκε αμέσως σαν Άγιος. Ο Πατριάρχης Φιλόθεος, έγραψε το 1376 μ.Χ. εγκωμιαστικό λόγο στο Γρηγόριο Παλαμά, μαζί και ακολουθία και όρισε την εκκλησιαστική μνήμη του στη Β' Κυριακή της Μ. Τεσσαρακοστής.
Το τίμιο σώμα του, μετά από την εκταφή, υπήρξε άφθαρτο, δηλαδή δέν σάπισε, αλλά ευωδίαζε και θαυματουργούσε. Στούς λατίνους όμως, τους υποτελείς του Πάπα, ήταν χονδρό αγκάθι η ενθύμιση του Αγίου και μάλιστα ολόσωμου. Γι αυτό πολλες φορές τον συκοφαντούσαν λέγοντας, πως για τα αμαρτήματά του έμεινε «άλυωτος», δέν δέχθηκε από απέχθεια η γη να τον διαλύσει «στα εξ ων συνετέθη»! Τον 19ο αιώνα μ.Χ. ο ναός του Αγίου καταστράφηκε από φωτιά και το τίμιο σκήνωμά του κάηκε αφήνοντας μόνον τα οστά ανέπαφα!
Τόσο γινάτι κράτησαν οι καθολικοί που όταν τυπώνονταν οι εκκλησιαστικές μας ακολουθίες στην Βενετία - κατά τους χρόνους της τουρκοκρατίας - ο Δόγης έδινε την άδειά του για την έκδοση, μόνον εφόσον δέν υπήρχε σχετική αναφορά στον Αγιο. Έτσι για αρκετά χρόνια που κυκλοφορούσαν τα έντυπα από την Βενετία, η γιορτή του είχε σχεδόν ξεχαστεί. Περί τα μέσα και τέλη του 20ου αιώνα, επανήλθε η μνήμη των ενδόξων αγώνων του και έλαβε την πρέπουσα θέση στον χώρο των Ορθόδοξων ναών.

 α) Ήταν υπερβολικά πράος, αλλά γινόταν και γενναίος μαχητής όταν ο λόγος ήταν για τον Θεό και τα θεία.

β) Ήταν αρνητής της κακίας και ανεξίκακος.

γ) Είχε μεγάλη προθυμία στο να ανταμείβη, όσον ήταν δυνατό, με αγαθά όσους φάνηκαν προς αυτόν κακοί.

Θαύμα του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά στη Σαντορίνη

 Οι Λατίνοι κατηγορούν την Αγία Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία μας, λέγοντες, ότι από τότε πού χωρίσθηκε από την Δυτική, δηλαδή την Φράγκικη Εκκλησία, δεν ανέδειξε πλέον κανένα νέο Άγιο, ούτε θαύματα πλέον έχει.

Γι’ αυτό θέλοντας ο ιερός Νεκτάριος, ο οποίος ήτο Πατριάρχης Ιεροσολύμων το έτος 1660, αυτός ο ένθερμος ζηλωτής της αληθείας, να φράξει τα στόματα των Λατίνων και να τους αποδείξει ψεύτες και συκοφάντες, απαριθμεί πολλούς νέους Αγίους της Ανατολικής Εκκλησίας, οι οποίοι έλαμψαν μετά το σχίσμα και διηγείται πολλά και παράδοξα νέα θαύματα.

 Λέγει λοιπόν και για τον Άγιο Γρηγόριο, το έξης φοβερό θαύμα.

Στην νήσο Θήρα την κοινώς λεγομένη Σαντορίνη, κατά την ημέρα της μνήμης του Αγίου, δηλαδή κατά την δεύτερη Κυριακή των Νηστειών, μερικοί Φράγκοι έπλεαν με καΐκι χάριν αναψυχής, ή μάλλον όπως γράφει ο Δοσίθεος Ιεροσολύμων, οι Φράγκοι έβαλαν επί τούτου μερικά παιδιά μέσα σε μια βάρκα και ενώ έπλεαν, κτυπούσαν τα χέρια τους και έλεγαν.

«Ανάθεμα τον Παλαμά».

«Αν είναι ο Παλαμάς Άγιος, ας κάνη να πνιγούμε».

Αυτά βλασφημούσαν τα φραγκόπουλα, και ώ του παραδόξου θαύματος, αδελφοί!

Ω της Αγιότητος και της παρρησίας του θείου Γρηγορίου στον Θεό!

Την ίδια ώρα πού βλαστημούσαν, χωρίς καμία ταραχή της θαλάσσης, μάλιστα σε καιρό γαλήνης, βούλιαξε το πλοιάριο μαζί με όλους εκείνους, πού ήσαν μέσα σε αυτό, σύμφωνα με την βλασφημία πού έλεγαν. «Αν είναι Άγιος, ας μας πνίξει». Και τα μεν σώματα των βλάσφημων βυθίστηκαν στην θάλασσα, οι δε ψυχές τους βυθίστηκαν στο αιώνιο πυρ της κολάσεως. Και με αυτό το θαύμα βεβαιώθηκε η αγιότητα του Αγίου Γρηγορίου και δοξάσθηκε ο Θεός.

 Ανάλογο θαυμαστό γεγονός είναι και αυτό έζησε ο Γ.Μ, κατά την περίοδο της στρατιωτικής του θητείας στο Πολεμικό Ναυτικό στις 8 Ιανουαρίου 1953, ο οποίος αντιμετώπιζε ένα μεγάλο πρόβλημα υγείας, …. και επικαλούμενος την βοήθεια του Αγίου χωρίς να τον γνωρίζει, η υγεία του αποκαταστάθηκε πλήρως αφήνοντας άφωνους τους γιατρούς από την ξαφνική βελτίωση της υγείας του…..

Έτσι λοιπόν εις ανάμνηση του θαυμαστού γεγονότος που έζησε, κάθε χρόνο αυτός και η οικογένειά του κάνουν την πανήγυρη κατά την ημέρα εορτασμού του Αγίου, στον ιερό ναό του Αγίου Νεκταρίου του Καμαριού της Σαντορίνης.